Pniewo (powiat pułtuski)
52°39′04″N 21°15′25″E/52,651111 21,256944| wieś | |
 Zabytkowy kościół pw. św. św. Piotra i Pawła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
29 |
| Kod pocztowy |
07-214[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WPU |
| SIMC |
0523991[5] |
Położenie na mapie gminy Zatory  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu pułtuskiego  | |
| 52°39′04″N 21°15′25″E/52,651111 21,256944[1]
| |
Pniewo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie pułtuskim, w gminie Zatory[5][6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy wieś wymieniono ok. 1230 w dokumencie Konrada Mazowieckiego potwierdzającym uposażenie biskupstwa płockiego[7]. Nazwę wyprowadza się od wielkiej ilości pni pozostałych po wykarczowaniu puszczy[8].
W 1387 wieś była częścią uposażenia parafii w Wyszkowie. W 1402 erygowano tu parafię[9]. W drugiej połowie XVI wieku Pniewo jako prywatna wieś duchowna położone było w powiecie kamienieckim ziemi nurskiej województwa mazowieckiego[10]. W 1781 przy parafii powstała pierwsza szkoła[8]. Od ok. 1778 wieś należała do Stanisława Wessla, starosty golubskiego. Po upadku I Rzeczypospolitej wieś znalazła się w granicach dóbr rządowych Obryte[9]. W 1827 we wsi istniały 42 domy z 264 mieszkańcami[11]. W 1938 we wsi istniało 85 gospodarstw[9].
W 1916 w Pniewie powstała Ochotnicza Straż Pożarna[8].
Na uwagę zasługuje tu murowany zespół kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Piotra i Pawła. Kościół wybudowany w latach 1912–1928 według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego jest neogotycki z elementami neobaroku, trójnawowy, murowany z cegły, nieotynkowany, z dwuwieżową fasadą. Od 1961 figuruje w rejestrze zabytków. Obok kościoła stoi plebania wystawiona w latach 20. XX wieku. Na cmentarzu parafialnym znajdują się nagrobki z XIX wieku, m.in. Wiktora Modzelewskiego (zm. 1907), właściciela Gładczyna, Józefa Radzickiego, Antoniny i Piotra Modzelewskich[9]. Drzewostan na cmentarzu rzymskokatolickim wpisany jest do rejestru zabytków[12].
W okresie okupacji niemieckiej we wsi działała Chłopska Organizacja Wolności „Racławice”. Organizowano tu zrzuty alianckie. Aktywna była Armia Krajowa, podległa XIV Obwodowi Radzymin AK. We wsi stoi pomnik Obrońców Ojczyzny wystawiony w 1985, a upamiętniający wydarzenia z 18 maja 1944 – gestapo, żandarmeria i Wehrmacht przeprowadziły w Pniewie masowe aresztowania członków ruchu oporu. Część aresztowanych trafiła do Pomiechówka, a stamtąd do obozu Stutthof, gdzie zginęli[9].
Obok miejscowości przepływa niewielka rzeka Prut, dopływ Narwi. W czasie wojny biegła tędy granica między rejencją ciechanowską (III Rzesza Niemiecka) a Generalnym Gubernatorstwem[7].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ostrołęckiego.
W 1993 oddano do użytku nowy budynek szkoły. Od 2007 szkoła w Pniewie nosi imię Żołnierzy Armii Krajowej[8].
Wieś jest ośrodkiem kultury Kurpiów Białych[9]. W 1947 w Pniewie reaktywowano przedwojenną spółdzielnię przemysłu ludowego, która działała w Gładczynie. W 1956 siedzibę spółdzielni przeniesiono do Pułtuska[8].
W murowanym budynku szkoły, powstałym w latach 1917–1918 z inicjatywy nauczyciela Antoniego Tałandziewicza[8], zdobionym rzeźbionym gankiem i drewnianymi okiennicami, mieści się Kuźnia Kurpiowska. Od 2005 to siedziba istniejącego od 2003 Stowarzyszenia „Puszcza Biała – Moja Mała Ojczyzna”[13][14][15]. Izba regionalna powstała z inicjatywy twórczyń ludowych z Leman, Cieńszy i Pniewa. Władze gminy Zatory przekazały stowarzyszeniu budynek. Opiekunką Kuźni Kurpiowskiej jest prezeska stowarzyszenia – Halina Witkowska[13][15][16].
Współcześnie to druga pod względem liczby mieszkańców miejscowość gminy Zatory.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 102780
- ↑ Wieś Pniewo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-02-02], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 939 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Historia | [online] [dostęp 2023-09-28] (pol.).
- ↑ a b c d e f Pniewo dawniej i dziś [online].
- ↑ a b c d e f Adam Dylewski, Powiat pułtuski: przewodnik subiektywny, Tradycja Mazowsza, Warszawa: Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki : Agencja Wydawnicza "Egros", 2012, s. 87–89, ISBN 978-83-60623-99-2 [dostęp 2023-09-28].
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000 [online], Atlas Fontium [dostęp 2023-09-28] (pol.).
- ↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowey Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 2 M-Z, „Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu”, 1827 [dostęp 2023-09-28].
- ↑ Puszcza Biała - Pniewo
- ↑ a b Kuźnia Kurpiowska w Pniewie [online], Mazowiecki Szlak Tradycji [dostęp 2023-09-28] (pol.).
- ↑ Kuźnia Kurpiowska [online], mazowsze.szlaki.pttk.pl [dostęp 2023-09-28] (pol.).
- ↑ a b 20 LAT KUŹNI KURPIOWSKIEJ W PNIEWIE [online], Tygodnik Pułtuski, 6 września 2023 [dostęp 2023-09-28] (pol.).
- ↑ XX lat Kuźni Kurpiowskiej i Rodzinny Piknik Ekologiczny w Pniewie, czyli wiele się działo w gminie Zatory [online], pultusk24.pl, 2 września 2023 [dostęp 2023-09-28] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pniewo (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 333.
- Nieoficjalna strona wsi Pniewo. pniewo.friko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-30)].
- Siedziba gminy: Zatory
| Wsie |
|
|---|---|
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Część wsi |
|
| Przysiółki wsi |
